Słuch to niezwykły zmysł. Odgrywa istotną rolę od pierwszych chwil życia. Dzięki niemu możemy odbierać informacje, porozumiewać się z ludźmi i czerpać przyjemność ze słuchania muzyki. Nasze uszy potrafią usłyszeć bardzo ciche dźwięki jak szept, ale także bardzo głośne jak silnik startującego odrzutowca. Jednocześnie potrafimy rozróżnić niskie i wysokie tony oraz rozpoznać barwę głosu znanej nam osoby. Nasz słuch jest znakomicie przystosowany do słyszenia i rozumienia mowy, a dodatkowo selekcjonuje dźwięki docierające z otoczenia i skupia się na tych, które są istotne w danej sytuacji. Pozwala nam to na prowadzenie rozmowy z wybraną osobą pomimo gwaru w otoczeniu. Słyszenie obuuszne natomiast zapewnia nam odbiór dźwięków z każdej strony głowy, w efekcie czego potrafimy odróżnić z jakiego kierunku dobiegają np. z której strony nadjeżdża samochód gdy przechodzimy przez ulicę. Nawet podczas snu ucho ludzkie reaguje na nietypowe lub ważne sygnały np. alarm przeciwpożarowy czy płacz dziecka. Słuch zatem w dużej mierze decyduje o naszym bezpieczeństwie, dobrym samopoczuciu oraz niezależności.
Często kontrolujemy swoją wagę, badamy tętno czy poziom cukru, troszczymy się o wzrok, a jak jest ze słuchem? Do osłabienia słuchu dochodzi na wskutek urazów, infekcji bakteryjnych i wirusowych, działania substancji chemicznych leków ototoksycznych, zaburzeń mikrokrążenia ślimaka, chorób metabolicznych, zmian nowotworowych. Ponadto w ogromnej liczbie przypadków osłabienie słuchu jest spowodowane procesem starzenia się.
O słuch powinniśmy dbać od najmłodszych lat. Jak to robić? Szczególnie ważne jest odpowiednie leczenie wszelkich infekcji uszu oraz ogólna dbałość o zdrowie i zbilansowana dieta. W ramach profilaktyki możemy także wiele, by chronić swój słuch przed hałasem.
Aby lepiej zrozumieć, dlaczego hałas osłabia słuch, rozważmy, co się dzieje, gdy dźwięki docierają do naszych uszu.
Zewnętrzna część ucha, czyli małżowina uszna, wychwytuje fale akustyczne i przez przewód słuchowy przekazuje je na błonę bębenkową, wprawiając ją w drgania. Drgania te są przenoszone na kosteczki słuchowe, znajdujące się w uchu środkowym, a następnie trafiają do ucha wewnętrznego. W tej części ucha znajduje się ślimak, wyposażony w mikroskopijne komórki słuchowe. Te drobne komórki rzęsate, dzięki płynnej chłonce w której są zanurzone, poruszając się wytwarzają czytelne impulsy nerwowe. Sygnały te wędrują dalej poprzez nerw słuchowy do mózgu, a tam są rozpoznawane jako konkretne dźwięki.
Aby zrozumieć, jak głośne dźwięki wpływają na słuch, rozważmy następujący przykład.
Dla zobrazowania wpływu hałasu na słuch człowieka przyrównamy komórki zmysłowe w uchu wewnętrznym do pszenicy na polu, a dźwięki do wiatru. Niezbyt głośny szmer przypomina delikatny wietrzyk, który lekko porusza kłosami pszenicy, ale ich nie niszczy. A gwałtowny poryw wiatru lub długotrwałe narażanie łodyg nawet na nieco słabsze podmuchy może w końcu spowodować całkowite ich zniszczenie.
Podobnie jest z hałasem i czułymi komórkami rzęsatymi w uchu wewnętrznym. Nawet krótka, lecz intensywna ekspozycja na działanie głośnych dźwięków może zadziałać destrukcyjnie na delikatne elementy ucha wewnętrznego. Raz uszkodzone, nigdy się nie zregenerują. Skutkiem tego może być dodatkowo szum uszny — odczuwany jako brzęczenie, dzwonienie lub świszczenie.
Szkodliwe może okazać się narażenie na krótki, niespodziewany hałas, np. strzał, wybuch czy pisk prosto w ucho, jak również długotrwałe przebywanie w hałasie przekraczającym 85 dB SPL (Sound Pressure Level, czyli poziom ciśnienia akustycznego).Taki poziom natężenia dźwięku dociera do nas np. na ruchliwej ulicy, na koncertach, dyskotekach, czy przy koszeniu trawy.
Nie jesteśmy w stanie zupełnie wyeliminować hałasu ze swojego życia. Możemy jednak dołożyć wszelkich starań, żeby zadbać o słuch. Dobrze jest rozpoznać potencjalne zagrożenia.
Jeżeli korzystasz z hałaśliwej rozrywki, masz hałaśliwą pracę lub hobby jesteś w grupie ryzyka.
Jak chronić słuch? Oto kilka porad.
Korzystaj z ochronników słuchu. Możesz wybrać te uniwersalne lub wykonane indywidualnie. Zawsze zakładaj je podczas hałaśliwych prac, np. koszenia trawnika czy przy pracy z użyciem maszyn. Użyj ochronników ze specjalnymi filtrami jeżeli chcesz jedynie osłabić docierający do ucha dźwięk, a nadal cieszyć się muzyką na koncercie lub słyszeć mowę czy sygnały alarmowe.
Nie przesadzaj z głośnością muzyki, zwłaszcza w słuchawkach. Jeśli zagłusza ona całkowicie dźwięki z otoczenia lub gdy siedząca obok osoba słyszy muzykę z twoich słuchawek, jej dłuższe słuchanie (przez więcej niż godzinę) może spowodować trwałe osłabienie słuchu. Pamiętaj, że słuchawki douszne zwiększają natężenie dźwięku w porównaniu z nausznymi. To oznacza, że energia akustyczna docierająca do uszu oddziałuje silniej. Przyciszyć warto również telewizor, radio czy sprzęt audio w domu i w samochodzie.
Pozwól by twoje uszy odpoczęły. Jeśli przebywasz w hałaśliwym środowisku i nie masz ochronników słuchu, postaraj się robić 10-minutowe przerwy, które spędzisz we względnej ciszy. Jeśli przebywasz dłużej w hałaśliwym miejscu jak koncert czy praca zrób sobie potem 16-godzinną dźwiękową przerwę.
Jeżeli jesteś rodzicem chroń swoje dziecko. Uważaj na hałaśliwe zabawki: pistolety, gwizdki, trąbki. Dźwięk niektórych grzechotek osiąga natężenie nawet 110 decybeli. Dzieci są bardziej niż dorośli podatne na uszkodzenie słuchu.
Regularnie kontroluj słuch - najlepiej co roku. Badanie słuchu jest bezbolesne i nie trwa długo. Wykonywane jest w wyciszonej kabinie, polega na reagowaniu na dźwięki prezentowane przez słuchawki. Celem badania jest określenie progu słyszenia czyli najcichszych dźwięków jakie jesteśmy w stanie odebrać. Po badaniu specjalista wyjaśni, co oznacza wynik badania (audiogram).
Zacznij działać jeżeli specjalista stwierdzi ubytek słuchu. Nie lekceważ problemu. Gdy masz niedosłuch, twoje uszy nie mogą odbierać niektórych dźwięków. W efekcie mózg musi bardzo ciężko pracować, odgadywać brakujące słowa lub ich części Słuchanie staje się frustrujące i męczące. Jeśli to konieczne, pozwól aby specjalista dopasował Ci aparaty słuchowe i daj sobie odpowiednio długi czas, aby się do nich przystosować. Współczesne aparaty słuchowe pomagają uzyskać jakość dźwięku oraz komfort słyszenia, którego byś się nie spodziewał
